10/02/2024
Επί της Ιεράς οδού όπου γινόντουσαν στην αρχαιότητα τα ελευσίνια μυστήρια, συναντάμε την σημερινή μονή Δαφνίου με τα καταπληκτικά ψηφιδωτά αλλά και κατάλοιπα του αρχαίου ιερού του Απόλλωνα πάνω στα οποία θεμελιώθηκε η μόνη.
Το Ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί βρισκόταν στη νότια πλευρά της Αρχαίας Ιεράς Οδού, ο δε Παυσανίας γράφει για την ίδρυση του: «Υπάρχει επίσης ένα ιερό, όπου βρίσκονται αγάλματα της Δήμητρας και της Κόρης και της Αθηνάς και του Απόλλωνα αρχικά το ιερό έγινε μόνο για τον Απόλλωνα. Σχετικά υπάρχει η παράδοση πως ο Κέφαλος, ο γιος του Δηίονα, αφού μαζί με τον Αμφιτρύωνα υπέταξε και έδιωξε τους Τηλεβόες, κατοίκησε πρώτος το νησί που από τον Κέφαλο ονομάστηκε Κεφαλληνία. Ο Κέφαλος έμενε πριν στην θήβα, εξορισμένος από την Αθήνα εξαιτίας του φόνου της συζύγου του Πρόκριδος.
Κατόπιν, στη δέκατη γενιά, ο Χαλκίνος και ο Δαίτος, απόγονοι του Κεφάλου, έπλευσαν στους Δελφούς και ζητούσαν από τον Θεό επάνοδο στην Αθήνα εκείνος τους παρακινεί να θυσιάσουν πρώτα στον Απόλλωνα στο μέρος εκείνο της Αττικής, όπου θα δουν τριήρη να τρέχει πάνω στη στεριά. Όταν αυτοί έφτασαν στο λεγόμενο Ποικίλον όρος, παρουσιάστηκε ένα φίδι να τρέχει βιαστικά προς τη φωλιά του. Αυτοί θυσίασαν στον Απόλλωνα σε αυτό το μέρος και κατόπιν ήρθαν στην Αθήνα και οι Αθηναίοι τους έκαμαν πολίτες», ήταν μια από τις σημαντικότερες στάσεις της πομπής των Ελευσίνιων.
Εδώ γίνονταν τέλεση θυσιών και απόδοση προσφορών προς τους θεούς Απόλλωνα, Δήμητρα και Περσεφόνη κατά την Πέμπτη Ημέρα, 19 του Βοηδρομιώνος που ξεκινούσε η μεγάλη πομπή προς την Ελευσίνα. Η προσωνυμία που είχε δοθεί σε αυτόν τον λατρευτικό χώρο του θεού Απόλλωνα ήταν «Δαφνηφόρος», σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε σε έναν μαρμάρινο θρόνο στο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, στον οποίο γράφεται «Ιερέως Απόλλωνος Δαφνηφόρου».
Κατά πάσα πιθανότητα ο θρόνος αυτός ήταν για τον ιερέα του ιερού, μια και είναι γνωστό ότι δινόντουσαν τιμητικές θέσεις στο θέατρο σε ιερείς αλλά και σε άλλους αξιωματούχους, ενώ δεν έχει βρεθεί άλλη αναφορά σε όλη την Αττική για λατρεία του Απόλλωνα.
Οι στήλες από τον αρχαίο ναό Η αρχιτεκτονική μορφή του ναού του Απόλλωνα μας είναι άγνωστη. Ο αρχαιολόγος Νικόλαος Παπαχατζής, βάση των ευρημάτων στην περιοχή καθώς και την αφήγηση του Παυσανία υποθέτει πως στο ιερό πρέπει να υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στον Απόλλωνα, με άγαλμα του θεού αλλά και της Αθηνάς, αλλά και οργανωμένη λατρεία προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης, επίσης μας αναφέρει ότι στον συγκεκριμένο ιερό υπήρχαν και τα αγάλματα της Δήμητρας, της Κόρης της, τα οποία λογικά θα πρέπει να βρισκόντουσαν σε ξεχωριστό ναό, εφόσον η ύπαρξη τεσσάρων λατρευτικών αγαλμάτων προϋποθέτει ναό μεγάλων αν όχι τεραστίων διαστάσεων, καθώς και κάποιο βοηθητικό υπόστυλο οικοδόμημα, κάτι το οποίο μπορούμε να το συνάγουμε από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού σφονδύλων από κίονες, καθώς και από κιονόκρανα ιωνικού και δωρικού τύπου.
Να σημειώσουμε ότι και σε αυτό το μνημείο έχει βάλει το χεράκι του ο κλεφτολόρδος Έλγιν, μια και αφαίρεσε από τον εξωνάρθηκα της μονής τους δύο από τους τρεις κίονες στέλνοντας τους στο Λονδίνο, μια υφαρπαγή που μας υποχρεώνει σε μια μόνιμη και διαρκή υποχρέωση μας, να διεκδικούμε την επιστροφή των κλεμμένων αρχιτεκτονικών θησαυρών μας.
Η μία στήλη που σώθηκε από την κλοπή 
Ο Βυζαντινός περίβολος Ο περίβολος του Ιερού αποτελείτο από μεγάλους ορθογώνιους λίθους, η οποίοι σε δεύτερη χρήση από τους Βυζαντινούς έγιναν το υλικό για να κατασκευάσουν την ισχυρή οχύρωση της Μονής Δαφνίου. Αν προσέξουμε το κτίσιμο θα δούμε ότι σε μερικά σημεία ακολουθεί τον αρχαίο περίβολο. Πιθανολογείται ότι το τεράστιο λίθινο κατώφλι στην ανατολική είσοδο της μονής, είναι το κατώφλι του αρχαίου τεμένους, καθώς και ότι η σημερινή είσοδος της μονής, ήταν η πύλη εισόδου του αρχαίου περιβόλου.
Το Ιερό του Απόλλωνα πιστεύεται ότι χτίστηκε την ύστερη κλασική εποχή. Ο Παυσανίας που το επισκέφτηκε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., είναι και η μόνη μέχρι σήμερα πηγή για την ύπαρξη του. Ο ναός δυστυχώς υπόκειται σε βανδαλισμό και καταστρέφεται από τους Βησιγότθους του Αλάριχου, οι οποίοι πρωτύτερα είχαν καταστρέψει το ιερό της Ελευσίνας (395 μ.Χ.) και είχαν λεηλατήσει την Αττική και καταλάβει τον Πειραιά στην πορεία τους προς την Αθήνα.
Σήμερα τα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά του κατάλοιπα, μπορούμε να τα δούμε στο μικρό εκθεσιακό χώρο που υπάρχει στον περίβολο της Μονής Δαφνίου.
Βιβλιογραφία: Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησης ΙΙΙ, Παπαχατζής Νικόλαος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου